بسیاری از مردم نمیدانند چرا تصویر پرتوی ایکس دهان برای دندانپزشک اهمیت دارد. برای این که بدانید علت آن چیست، نگاه کوتاهی به کار پرتوی ایکس می اندازیم:

پرتوی ایکس نور نامرئی است که از دهان عبور کرده و بر روی یک حسگر، تصویر میشود. هنگامی که پرتوی ایکس از دهان عبور میکند، بسته به ماده ای که از آن عبور میکند به صورت متفاوتی جذب میشود. مثلا وقتی از دندانها عبور میکند متفاوت از زمانی که از بافت لثه عبور میکند، خواهد بود. این تفاوت باعث میشود دندانپزشک بخشهای متفاوت دهان را بتواند مشاهده کند. پرتوی ایکس میتواند چیزهایی را نشان دهد که دندانپزشک نمیتواند با چشم مشاهده کند.
ده دلیل گرفتن تصویر پرتوی ایکس توسط دندانپزشک
۱- برای بررسی پوسیدگیها:
تصویر پرتوی ایکس به دندانپزشک امکان میدهد پوسیدگیهای بین دو دندان را مشاهده کند که در حالت عادی نمیتوان آن را تشخیص داد. پرتوی ایکس به دندانپزشک امکان میدهد پوسیدگیهایی را که در محل ترمیمهای دندانی گذشته یا در محل تاج و روکش ایجاد شده اند را نیز مشاهده کند.

۲- برای این که مشخص شود بیماری لثه دارید یا خیر:
بیماری لثه که به عنوان بیماری پریودنتال نیز شناخته میشود، اولین عامل از دست دادن دندان در افراد بالغ است.

۳- برای بررسی آبسه و کیست:
پرتوی ایکس میتواند نشان دهد آیا آبسه یا کیست در استخوان فک در نزدیکی ریشه دندانهایتان دارید یا خیر.

۴- برای نظارت بر دندان عقل:
پرتوی ایکس پانورامیک راه بسیار خوبی برای مشاهده هر چهار دندان عقل است. این امر به دندانپزشک کمک میکند مشخص کند آیا مشکلی در دندانهای عقل وجود دارد یا خیر و چه زمانی قرار است از لثه بیرون بزنند یا نیازی به کشیدن آنها هست یا خیر.

۵- برای شناسایی تومورها و بیماریهای دهان:
بسیاری از بیماریها از دید چشم غیر مسلح پنهان می مانند. پرتوی ایکس به دندانپزشک امکان میدهد نگاهی به داخل استخوان فک بیندازد تا هر گونه تومور یا بیماری پنهان در آن را که ممکن است در استخوان کمین کرده باشد، شناسایی کند. مثلا کراتوسیست ادونتوژنیک توموری در استخوان فک است که در تصویر پرتوی ایکس شناسایی میشود. همچنین پرتوی ایکس پانورامیک به دندانپزشک تصویر خوبی از سینوسها نشان میدهد که به واسطه آن میتوان مشخص کرد علت اصلی دندان درد عفونت سینوسی است یا خیر.

۶- برای اطمینان از کیفیت کار دندانی:
دندانپزشک در حین برخی از عملهای دندانپزشکی از نقاط مختلف تصویر پرتوی ایکس میگیرد تا مطمئن شود بهترین درمان ممکن را دریافت میکنید. مثلا در درمان ریشه (روت کانال)، دندانپزشک ممکن است چند تصویر پرتوی ایکس متفاوت بگیرد تا مطمئن شود ریشه به طور کامل از عفونت پاکسازی شده و پر شدگی به درستی در جای خود قرار گرفته تا دندان سالهای سال در آینده سالم بماند و به کار خود ادامه دهد.

۷- برای ارزیابی دندان ضربه خورده:
زمانی که دندانی در اثر ضربه لق شده یا کنده میشود، اغلب میتواند تثبیت شود. گرفتن تصویر پرتوی ایکس از دندان، بخش حیاتی از این فرایند است چون به دندانپزشک امکان میدهد بداند آیا دندان به درستی در جای خود ثابت شده است یا خیر. پرتوی ایکس دندان همچنین به دندانپزشک امکان میدهد طی چند سال بعد مطمئن شود دندان آسیب دیده، هنوز سالم است. در مورد دندان ضربه خورده شیری، پرتوی ایکس به دندانپزشک اجازه میدهد ببیند دندان دائمی در حال رشد زیر دندان شیری، آسیب دیده است یا خیر.

۸- برای مشاهده ناهنجاریهای رشدی در دندانها:
پرتوی ایکس به دندانپزشک کمک میکند هر گونه ناهنجاری رشدی از جمله فیوژن یا ژمیناسیون (germination) که به عنوان دندان دو تایی نیز شناخته میشود را در دندانها شناسایی کند.

۹- برای ارزیابی رشد فک:
ارتودنتیست با استفاده از پرتوی ایکس تا حد زیادی اطمینان حاصل میکند که فکها در اندازه مناسب رشد میکنند. اگر الگوی رشد ناهنجار به موقع شناسایی شود، ارتودنتیست میتواند رشد فک را به الگوی رشد طبیعی برگرداند (از طریق استفاده از ابزارهایی مانند هدگیر).

۱۰-برای ارزیابی برنامه درمانی:
بسیاری از دندانپزشکها برای اطمینان از این که کارشان به بهترین شکل انجام میشود و برنامه درستی اتخاذ کرده اند، از دهان بیمار تصویر پرتوی ایکس میگیرند. مثلا در صورتی که دندانهای مجاور دندان تحت درمان شما به قدر کافی محکم نباشند، دندانپزشک از بریج برای شما استفاده نمیکند. همچنین تصویر پرتوی ایکس را میتوان پیش از ایمپلنت دندانی برای ارزیابی بیمار استفاده کرد تا اطمینان حاصل شود مقدار کافی استخوان وجود دارد و استخوان سالم است.