پزشکان یونانی بر این عقیده‌اند که زبان تمام بیماری‌های فرد را منعکس می‌کند. مشکلات زبانی دلایل متعددی دارد از جمله :

۱- کمبود ویتامین

۲- بیماری نقص سیستم ایمنی

۳- سرطان دهان

۴- اختلال اعصاب میتواند موجب اختلال در حرکت زبان شود

۵- عواض برخی داروها

مشخصات زبان سالم :

صورتی رنگ و پوشیده از پرز است و موجب حرکت غذا به سمت مری می شود، جوانه های چشایی بین پرزها موجب حس کردن طعم غذاها می شود این جوانه ها با اعصاب در ارتباطند.

بیماری های زبان و علل آن :

۱- زبان باردار (سفید رنگ و چسبناک) به دلایل زیر ایجاد می شود :

الف- لیکن پلان دهان : پوست فلس مانند و سفت و سفید رنگ است و بیمار احساس خارش زبان دارد

پیشگیری : مصرف نکردن تنباکو و غذاهای تند(خوردن ماست بسیار مفید است)

درمان : داروهای ضد قارچ به صورت خوراکی و موضعی

ب- برفک دهانی : تکه‌های سفید و پنیر مانند روی زبان و دهان این بیماری در افراد زیر دیده می شود :

۱- نوزادان و افراد مسن

۲- افراد با نقص سیستم ایمنی

۳- افراد دیابتی

۴- مصرف کنندگان داروهای استروئیدی

۵- افراد مضطرب : استرس شدید و طولانی در بدن باعث آزاد شدن هورمون کورتیزول می شود. این هورمون با کاهش ایمنی بدن و افزایش قند خون، میتواند موجب ایجاد برفک دهان شود.

۶- زنان باردار

پیشگیری : جلوگیری ازمصرف غذاهای اسیدی و قندی نظیر غذاهای فست فود فریزری و ترشیجات و شیرینیجات

درمان : ترکیبات استروئیدی و مصرف دهانشویه

ج- لوکوپلاکی : تکه‌های سفید در داخل دهان و روی زبان در اثر بزرگی بیش از حدسلول‌ها در دهان

پیشگیری : مصرف نکردن تنباکو

درمان : ویتامین های E , C , A ، بتا کاروتن و رژیمی سرشار از آنتی اکسیدان ها و پروتئین های متوقف کننده رشد سلولی (میوه‌ها و سبزیجات) می‌باشد.

۲- زبان تیره : قهوه ای رنگ و تیره می شود و دلایلی دارد از قبیل :

– مصرف داروهای بیسموت

– مصرف زیاد قهوه مصرف تنباکو و آدامس های توتون دار

درمان : مسواک زدن زبان و در مراحل پیشرفته مراجعه به پزشک

پیشگیری : عدم مصرف تنباکو

۳- زبان مو دار :

پرزهای روی زبان ضخیم و بلند و مویی شکل می شوند

– افرادی که عفونت باکتریایی دارند

– افرادی که مصرف کننده افراطی قهوه هستند

– افرادی که به مدت طولانی آنتی بیوتیک مصرف می کنند

– افراد مبتلا به سرطان که تحت درمان شیمی درمانی هستند

– افراد مبتلا به ایدز

۴- زبان ناهموار

پرزهای روی زبان ملتهب و قرمز و زخم می شود و گاهی دردناک و حساس می شود

علت : کم خونی و کمبود ویتامین B12

پیشگیری : رژیم غذایی مناسب

زبان قرمز و دردناک که خود دلیل برخی بیماریهاست از جمله :

– بیماری رگ های خونی (سندروم کاواساکی(

– بیماری کمبود اهن Plummer-Vinson) سندروم(

– حساسیت به برخی مواد

– تب اسکارلتی در اثر عفونت های استرپتوکوکی

۵- زبان جغرافیایی

ورم زبان همراه با تکه های قرمز روی زبان (ظاهر زبان، نقشه‌ مانند یا جغرافیایی می ‌شود و لکه‌ های صاف و قرمز روشن در اندازه‌ ها و اشکال گوناگون در سطح بالایی زبان ایجاد می‌ شوند)

دلایل ایجاد زبان جغرافیایی :

– حساسیت

– استرس بیش از حد

– بیماری پوستی مزمن (پسوریازیس)

– داشتن بستگانی با زبان جغرافیایی

– تغییرات هورمونی

پیشگیری :

عدم مصرف تنباکو و توتون

عدم مصرف یا کاهش مصرف غذاهای ادویه دارو داغ

کاهش مصرف نوشیدنی های اسیدی و آجیل های شور و خشک

کاهش مصرف خمیردندان های حاوی طعم دهنده و سفید کننده

۶- زردی زبان : دلایل این زردی عبارت است از

الف- نوعی عفونت قارچی یا باکتریایی در دهان

ب- ریفلاکس (برگشت اسید معده)

ج – گاهی خود زبان جغرافیایی باعث زردی می شود

۷- سوزش زبان (dysesthesia)

این عارضه ممکن است دایمی باشد یا موقتی و با سوزش و درد همراه است دلایلی که این بیماری را ایجاد میکنند عبارتند از:

– یائسگی

– خشکی دهان

– عفونت باکتریایی

– برخی عادات غذایی

– عوارض برخی داروها

درمان :

جلوگیری از خشکی دهان (نوشیدن آب – جویدن آدامس)

مصرف داروهای ضد افسردگی و یا ضد اضطراب

۸- زبان بدون رنگ و پرز

این عارضه در مبتلایان به کم خونی دیده می شود

۹- گلوسیت (التهاب زبان)

برای رفع این مشکل ابتدا چند روز آب نمک غرغره کنید اگر برطرف شد به پزشک مراجعه کنید چرا که ممکن است دلیل بیماری های زمینه ای داشته باشد از قبیل :

۱- کم‌خونی

۲- کمبود نیاسین (بیماری پلاگر)

۳- مرض قند